Współczesna „gorączka złota” nad rzeczką Niezdobną w Szczecinku [zdjęcia]

Kolekcja monet z różnych epok, biżuterii z mosiądzu, guzików wojskowych różnych armii, odznaczenia, ale także okazjonalne plakietki organizacji z przedwojennego Szczecinka jest imponująca. Aż trudno uwierzyć, że to wszystko znaleziono w... piasku na dnie rzeczki Niezdobnej w Szczecinku.

Niecodzienną eksploracją szczecineckiej rzeczki Niezdobnej – prawidłowo zwanej Nizicą – zajmuje się od niedawna pan Grzegorz.

- Prowadzę poszukiwania w terenie z użyciem detektora metalu (od razu wyjaśnijmy, że tego typu penetracje wymagają uzyskania zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków i właściciela terenu – red.), a ponieważ prawo zabrania tego przy penetracji koryt rzek, więc śladów przeszłości szukam w tradycyjny sposób przesiewając piasek z dna rzeczki przy pomocy sita.

Efekty okazały się nader okazałe, cenne znaleziska można podziwiać na facebookowym fan page założonym przez eksploratora (wystarczy wpisać „znalezione w nizicy”). Czego tam nie ma? Jest metalowy znaczek okręgowego spotkania rzeźników 21 maja 1933 roku. Jest i urzędowa plomba, jeszcze z czasów pruskich. Masa guzików od mundurów armii polskiej, niemieckiej i sowieckiej. Są i pozostałości po czasach hitlerowskich, jak znaczek z Dnia Pracy w roku 1934 – naziści obchodzi go równie hucznie, jak 1 maja w krajach komunistycznych. Jest i odznaka związku kombatantów, zapewne z wojen Prus w XIX wieku lub I wojny światowej. Jest i bardziej prozaiczne znalezisko, jak korek-porcelanka od butelki z piwem z przedwojennego browaru Bergbreurei Neusttetin. Z piasku na dnie rzeczki udało się także wydobyć bardziej współczesne artefakty, jak pamiątkowa moneta z oddania do użytku wieżowca Sky Tower we Wrocławia, odznaka przodującego kolejarza.

- Trafiały się i bardziej niebezpieczne rzeczy, jak resztki pocisków z wojny, o których oczywiście zawiadamiałem policję, a ta sprowadzała patrol saperski – mówi pan Grzegorz. Dodaje, że jego poszukiwaniami objął ledwie kilkusetmetrowy odcinek Niezdobnej, mniej więcej od centrum Szczecinka do kościoła Mariackiego. To tu od zarania dziejów miasta koncentrowało się jego życie. Nic więc dziwnego, że do wód rzeczki – zapewne w różnych okolicznościach – trafiały przeróżne rzeczy. Przykryte piaskiem naniesionym przez nurt czekały na swoje odkrycie.

- Wcale nie były ukryte zbyt głęboko, zwykle znajdowałem je na 5-10 centymetrów pod powierzchnią –

wyjaśnia nasz rozmówca. Nie da się też ukryć, że dawni i współcześni mieszkańcy Szczecinka traktowali Niezdobną (w czasach niemieckich nazywanej Niesedop) jak śmietnik wyrzucając do niej co popadnie. Obok zwykłych śmieci można przy okazji znaleźć różne zabytkowe artefakty. Archeolodzy zresztą są szczęśliwi, gdy w czasie wykopalisk natrafią na wysypiska śmieci z dawnych czasów. To istna kopalnia, nie tylko cenny znalezisk, ale i wiedzy o życiu dawnych mieszkańców.

Cała szczecinecka rzeczka łącząca jezioro Trzesiecko z Wielimiem ma ledwie kilka kilometrów, częściowo płynie przez centrum miasta, ale w dolnym biegu przez podmokłe tereny na obrzeżach Szczecinka. Dodajmy, że jeszcze w połowie XIX wieku była znacznie krótsza i dopiero po obniżeniu poziomów wód w obu jeziorach, co co spowodowało ich cofnięcie, uzyskała obecny bieg. Zresztą w czasie tej operacji wyprostowano jej bieg (wcześniej Niezdobna wiła się meandrami), aby uzyskać ten efekt (nadmiar wody odprowadzano do rzeczki kanałami, których ślady są do dzisiaj). Niemniej jednak zawsze przecinała śródmieście Szczecinka i okazuje się cennym źródłem wiedzy o jego historii.