Ślepy zaułek harcerstwa, czyli jak z druhów w Szczecinku próbowano zrobić pionierów [zdjęcia]

W kronikach szkolnych I Liceum Ogólnokształcącego w Szczecinku zachowało się sporo zdjęć uczniów w dość dziwnych bluzach (do pasa) z krzyżami harcerskimi. Poza tym elementem bardziej kojarzą się nam oni z sowieckimi pionierami czy znanymi z Niemieckiej Republiki Demokratycznej członkami FDJ (Wolna Młodzież Niemiecka - Freie Deutsche Jugend).

Zdjęcia pochodzą z drugiej połowy lat 70. i początku lat 80.. Nie ma więc mowy o czasach stalinowskich, gdy harcerstwo w Polsce próbowano całkowicie upodobnić do komunistycznych pionierów z ZSRR. Zagadkę rozwiewa podpis na transparencie niesionym przez licealistów ze Szczecinka na pochodzie pierwszomajowym. Głosi on, że to HSPS, co już łatwo rozszyfrować, jako Harcerską Służbę Polsce Socjalistycznej.

HPSP w Szczecinku

Cóż to takiego było? HSPS istniał prawie dekadę jako ruch programowy Związku Harcerstwa Polskiego. Początki sięgają roku 1973, gdy wprowadzano go jako program dla drużyn harcerskich działających w szkołach średnich.
Z grubsza chodziło o tworzenie klasodrużyn, w których cała klasa szkolna była drużyną harcerską. Drużynowym zostawał często wychowawca klasy. Drużyny HSPS nie nosiły tradycyjnych szarych i zielonych mundurów harcerskich, używały natomiast beżowych piaskowych koszul, czerwonych krajek i bordowych beretów.

Jak przypomina wikipedia, harcerze HSPS-u składali zmienione i zideologizowane Przyrzeczenie Harcerskie, często 22 lipca, w rocznicę Manifestu PKWN (główne święto państwowe PRL) lub w 1 maja.
Okazało się to kompletnym nieporozumieniem, całkowitym zaprzeczeniem idei skautingu. Nawet w wersji ZHP w czasach Polski Ludowej, gdy harcerstwo było mocno podporządkowane partii i realizować miało socjalistyczne ideały. Ale wspaniałe tradycje harcerskie były w Polsce na tyle silne, że po odrzuceniu ideologii, harcerstwo było i wtedy wielką szkołą życia i przygodą dla milionów młodych ludzi. Na szczęście, im niżej w hierarchii, tym ruch harcerski był bliższy swoim korzeniom.

Nikt nie płakał po HPSP

Ale próby jego skrajnego upolitycznienia podejmowano, czego przykładem był HSPS. Jej komórki, jak widać, działały całkiem licznie i w szczecineckim ogólniaku. W różnych częściach kraju HRPS był realizowany różnie, często „starzy” harcerze po prostu go ignorowali i robili swoje. W wielu większych miastach drużyny starszoharcerskie nigdy nie włożyły tych mundurów, uciekając od HSPS w młodzieżowe kręgi instruktorskie i drużyny specjalnościowe. Ale w szkołach były naciski, aby drużyny HSPS tworzyć. Często wstąpienie do HPSP w szkole było obowiązkowe, a nadgorliwi prześcigali się w komunistycznym indoktrynowaniu młodzieży.

Na szczęście, przemiany po Sierpniu 1980 roku pozwoliły zakończyć fatalny projekt. VII Zjazd ZHP zlikwidował HSPS w marcu roku 1981. Zostały tylko zdjęcia, wspomnienia i przestroga, aby nie wykorzystywać młodych ludzi do uprawiania polityki.