Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Trzy zabytkowe zegary ze Szczecinka. Historia każdego jest fascynująca [zdjęcia]

Rajmund Wełnic
Rajmund Wełnic
Mateusz Zacharewicz na tle uszkodzonego mechanizmu zegara w kościele Mariackim
Mateusz Zacharewicz na tle uszkodzonego mechanizmu zegara w kościele Mariackim Rajmund Wełnic
Uruchomienie zegara na wieży kościoła Mariackiego w Szczecinku stało się przyczynkiem do przypomnienia dziejów trzech szczecineckich mechanizmów zegarowych firmy Wuele. Oto tekst Mateusza Zacharewicza ze szczecineckiego Muzeum Regionalnego.

19 września 2021 roku, po 76 latach, wskazówki zegara na wieży kościoła Mariackiego ponownie zaczęły odmierzać czas. Stało się to za sprawą nowoczesnej techniki, a konkretnie elektrycznych silników napędzających mechanizm czasomierza. Ten oryginalny firmy Wuele z roku 1907 niestety okazał się nie do naprawienia za rozsądne pieniądze…

CZYTAJ TEŻ:

A oto ustalania na temat szczecineckich zegarów Mateusza Zacharewicza ze Muzeum Regionalnego.

- Każdy zegar wieżowy skonstruowany jest bardzo podobnie. Pojawia się mechanizm zegarowy, następnie wieża lub inna część budynku, która pełni funkcję obudowy i jedna lub więcej tarcz ze wskazówkami. Typowy zegar wieżowy ma trzy mechanizmy: bicia, kwadransowy i godzinowy. Wymienione mechanizmy podwieszone są na jednej ramie i stanowią jedną całość. Są również mniejsze egzemplarze, wyposażone w jeden lub dwa mechanizmy, ale wydzwaniają one tylko godziny, albo wcale nie dzwonią.

W niewielkiej miejscowości Bockenem w Dolnej Saksonii w środkowych Niemczech w 1836 roku Johann Friedrich Weule założył fabrykę zegarów wieżowych. Firma zrewolucjonizowała rynek zegarów wieżowych dzięki wynalazkowi, jakim był mechanizm nakręcany nie codziennie, a raz w tygodniu. Produkty firmy J. F. Weule cechowała wysoka dokładność, jakość i wytrzymałość.

Pierwsze zrealizowane zamówienie firma J. F. Weule wykonała dla pobliskiego kościoła w miejscowości Goslar 8 maja 1848 roku. Wówczas wieść o mechanizmach zegarowych Johanna Friedricha Weule rozeszła się po całym świecie.

Zapotrzebowanie na publiczne zegary wzrastała wraz z rozwojem gospodarczym. Firma Weule wychodząc naprzeciw oczekiwaniom miast, miasteczek i wsi, sprawdzała lokalizację i szacunkowe koszty związane z produkcją, montażem, eksploatacją i transportem wieżowych mechanizmów zegarowych. Wszystkie konstrukcje były wielokrotnie weryfikowane i próbowane żeby dostosować odpowiedni model do klienta. Dokładność zegarów Weule, w przeciwieństwie do konkurencji wynikała przede wszystkim z wysokiej jakości materiałów.
Dla niemieckiego Szczecinka firma Weule wyprodukowała trzy zegary wieżowe. Znajdziemy je w wieżach: szczecineckiego ratusza, szkoły podstawowej nr 1 i kościoła mariackiego.

Szczecinecki ratusz wybudowano w latach 1852-1853 w popularnym wówczas stylu niemieckiego eklektyzmu. We wnętrzu wieży ratuszowej na szczególną uwagę zasługuje mechanizm zegarowy wykonany przez zegarmistrza J. F. Weule. Dzwony zegarowe zostały odlane w miejscowej ludwisarni przez J. M. Meyera i A. W. Schumachera w 1801 roku i pochodzą z poprzedniego ratusza.

CZYTAJ TEŻ:

Mechanizm zegarowy wyposażony jest w mechanizm bicia kwadransów i godzin. Został wyprodukowany w 1927 roku, o czym informuje stosowny napis, umieszczany zawsze na ramie zegara, obok nazwiska konstruktora i miasteczka, w którym rozpoczęto produkcję zegarów wieżowych. Posiada tygodniową rezerwę napędu. Zamontowany jest poniżej dzwona, jego źródłem energii jest siła kinetyczna opadających na linach żeliwnych zawieszonych na łańcuchach ciężarków, które napędzają trzy przekładnie zegara – chodu, bicia godzin i bicia kwadransów. Wszystkie mechanizmy zegarowe zamknięte są w specjalnych szafach wykonanych z drewna jodłowego, zabezpieczających je przed kurzem, ptactwem i warunkami atmosferycznymi. Zegar Weule z wieży ratuszowej do dziś z powodzeniem informuje przechodniów o godzinie. Posiada jeden duży cyferblat usytuowany frontem do głównego placu.

Wielokondygnacyjny gmach dzisiejszej Szkoły Podstawowej Nr 1 wybudowany został w latach 1926-1927 roku na potrzeby oświatowe. Znalazły tam również swoje miejsce sala gimnastyczna, a nad nią schronisko młodzieżowe. W latach 1927–1945 mieściła się tutaj szkoła podstawowa, której patronem był szwajcarski reformator oświaty Johann Heinrich Pestalozzi. Po wojnie w budynku przy dawnej Gustaw Adolf Platz mieścił się Państwowy Urząd Repatriacyjny.

Zegar znajdujący się w wieży szkolnej wyprodukowany został w 1927 roku, o czym informuje stosowny napis umieszczony na ramie zegara. Posiada 72-godzinną rezerwę napędu. Wyposażony jest w mechanizm bicia kwadransów (po lewej stronie) i godzin (po prawej stronie), a także może być wykorzystywany na potrzeby szkolne (dzwonek). Na wieży znajdują się cztery cyferblaty. W 2019 dyrektor szkoły Krystyna Dianow zleciła konserwację szczecineckiemu zegarmistrzowi Ryszardowi Focińskiemu, który ponownie uruchomił mechanizm. Obecnie z powodzeniem informuje przechodniów o godzinie.

Na wieży kościoła mariackiego znajduje się trzeci zegar wyposażony w mechanizm firmy J. F. Weule. Kościół mariacki jest jednym z najciekawszych zabytków architektury sakralnej na Pomorzu. Został wzniesiony w latach 1905– 1908 wg projektu architekta O. Hossfelda z Berlina jako kościół pseudobazylikowy, trójnawowy z transeptem i potężną prawie 80 metrową wieżą. Świątynia na planie krzyża łacińskiego, zbudowana z cegły, imponuje swoją smukłością i lekkością poprzez zastosowanie strzelistych okien, wysokich ostrołukowych otworów drzwiowych i innych elementów dekoracyjnych.

Mechanizm zegarowy znajdujący się we wnętrzu wieży pochodzi z 1907 roku, o czym informuje napis na ramie zegara. Posiadał tygodniową rezerwę napędu. Niestety jest w bardzo złym stanie, od kiedy 27 lutego 1945 roku, w trakcie walk o miasto, został unieruchomiony pociskiem moździerzowym.

CZYTAJ TEŻ:

Na wieży kościoła zamontowane są również cztery bogato zdobione cyferblaty. W 2019 roku ksiądz proboszcz Jacek Lewiński podjął decyzję, żeby ze środków parafialnych odrestaurowany został jeden z czterech cyferblatów. W 2020 roku dzięki środkom pozyskanym z budżetu obywatelskiego Miasta Szczecinek wykonane zostały prace restauratorskie przy kolejnych trzech tarczach zegarowych. Prace przy cyferblatach wykonała Pani Dorota Gurtat z firmy „Gotyk” ze Szczecina pod okiem konserwator Ewy Palacz. Wszystkie cztery tarcze wyglądają teraz imponująco.

19 września 2021 roku, również dzięki środkom pozyskanym z budżetu obywatelskiego Miasta Szczecinek, został uruchomiony zegar na wieży kościoła mariackiego. Kompletnie zniszczony i wybrakowany mechanizm zegarowy Weule pozostał jednak nieruszony. Jego naprawa zdecydowanie przerastała możliwości finansowe miasta i parafii, także te, które były do zdobycia w ramach budżetu obywatelskiego.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na szczecinek.naszemiasto.pl Nasze Miasto