Miasto Szczecinek zapłaci za pomoc sąsiedzką? To nie takie proste i oczywiste

- Przymierzamy się do tematu i jesteśmy na etapie analizowania zapotrzebowania, sprawdzania razem z MOPS jaka jest skala potrzeb – mówi Małgorzata Jabłońska, dyrektor Miejskiego Centrum Wsparcia w Szczecinku, które najpewniej tym się zajmie. - Obecnie realizujemy usługi opiekuńcze, a sąsiedzka pomoc odpłatna ma być nowym rodzajem tych usług i przy jej przyznawaniu będą obowiązywały podobne kryteria, a decyzje będzie wydawał ośrodek pomocy społecznej.

Następnie – o ile okaże się, że w Szczecinku jest taka potrzeba – powstanie projekt uchwały Rady Miasta, który określi szczegółowo zasady i wysokość odpłatności za tzw. pomoc sąsiedzką. - Z naszych doświadczeń wynika, że szczecinecka społeczność jest bardzo zwarta, nasze opiekunki nie mają problemów z dotarciem do potrzebujących wsparcia – mówi szefowa MCW. - Nowe rozwiązania mają sformalizować pomoc sąsiedzką, która na zasadach wolontaryjnych i rodzinnych funkcjonuje bardziej np. na wsi. Dodam, że do nowelizacji ustawy nie ma jeszcze żadnych aktów wykonawczych, nie zabezpieczono też finansowania i ustawodawca uznał, że ma to być finansowane z budżetów gmin, tak jak usługi opiekuńcze.

Tyle tytułem wstępu, a poniżej wyjaśniamy, o co chodzi w nowych przepisach. Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej umożliwia gminom wypłatę wynagrodzenia za sąsiedzką pomoc seniorom. Wśród wielu nowych zapisów znaleźć można także pojęcie usługi sąsiedzkiej.

Chodzi przede wszystkim o sąsiedzką pomoc seniorom, która może być świadczona w formie: pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, podstawowej opieki higieniczno-pielęgnacyjnej, zaspokojenia kontaktu z otoczeniem.

Nie zawsze sprawność seniora pozwala na regularne spacery czy spotkania poza domem, ale ustawa przewiduje, że wynagrodzenie będzie należne opiekunowi także w takich przypadkach. Ustawodawca opiekę higieniczno-pielęgnacyjną rozumie jako wsparcie niewymagające specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, a więc pomoc sąsiedzka będzie mogła być świadczona przez niemal wszystkie osoby z najbliższego otoczenia seniora.

Nie znaczy to jednak, że osoba świadcząca usługi sąsiedzkie nie musi spełniać żadnych wymagań. Powinna ona przede wszystkim: być pełnoletnia; nie być członkiem rodziny seniora; mieszkać w najbliższej okolicy miejsca zamieszkania seniora, ale nie z nim; mieć ukończony kurs pierwszej pomocy; zostać zaakceptowana przez organizatora usług sąsiedzkich i samego seniora.

Organizatorem usługi sąsiedzkiej może być gmina lub firma przez nią wyznaczona - w wypadku Szczecinka najpewniej Miejskie Centrum Wsparcia. To jeden z tych podmiotów będzie musiał dbać o przeprowadzenie szkoleń z zakresu pierwszej pomocy lub wziąć odpowiedzialność za ich brak.

Ta forma wsparcia co do zasady kierowana jest do osób samotnych, które spełniają każdy z trzech warunków:
samotnie gospodarują, nie pozostają w związku małżeńskim, nie posiadają wstępnych i zstępnych. Jeśli gmina tak zdecyduje, usługa sąsiedzka będzie mogła być świadczona przez współmałżonka danej osoby, o ile mieszka ona oddzielnie. Ustawa również w takich przypadkach daje gminom prawo wypłaty wynagrodzenia za opiekę seniorowi.

Ustawa nie określa konkretnych kwot. To gmina na mocy uchwały rady gminy zdecyduje o formie usług sąsiedzkich i wysokości wynagrodzenia dla opiekuna. Co ważne, ani w przypadku opiekuna, ani seniora, nie będzie brane pod uwagę kryterium dochodowe.

Gmina w uchwale zdecyduje także o innych szczegółach związanych z pomocą sąsiedzką. Niedoprecyzowane w ustawie zostają bowiem kwestie wymiaru i zakresu pracy opiekuna czy sposobu rozliczania z nich usługi sąsiedzkiej. Każda gmina zdecyduje czy będzie to rozliczenie godzinowe, czy ryczałtowe. Lokalne władze zdecydują także czy usługę sąsiedzką będą mogły świadczyć także osoby o kierunkowym wykształceniu i współmałżonkowie seniorów?

Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która przewiduje odpłatne usługi sąsiedzkie, wchodzi w życie już w listopadzie 2023 roku.